KÖYÜMÜZ KURULUŞ TARİHİNDEN İTİBAREN ERZURUMUN HINIS İLÇESİNE BAĞLI ESKİ BİR YERLEŞİM ALANIDIR.BİR RİVAYETE GÖRE YEDİ KEZ KURULMUŞ YERLEŞİLMİŞ VE ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN DOLAYI TERK EDİLMEK SURETİ İLE HARABE OLDUGU SÖYLENMEKTEDİR.ESKİ ADI MERGEZER'DİR.BU İSMİN ANLAMI (SARI ÇAYIRLAR) VEYA( MERG:ÇAYIR-ZER;ALTIN) DİYE RİVAYET EDİLİR. BİR BAŞKA SÖYLENCEYE GÖRE DE;ZERE ADINDA BİR KADININ ÇAYIRLARI ANLAMINDA. YORUMLANAN GERÇEK VEYA GERÇEĞE YAKIN BİR HİKAYEYE DAYANMAKTADIR.KÖYÜMÜÜZN İLK KURULUŞU TUNCELİ'DEN GÖÇ EDİP ERZURUM ,HINS'A ORADANDA SU AN ADI ÇATKALE OLARAK BİLİNEN MERGEZER2E GELİP YERLEŞEN ADI ÇOLUK (GÖÇER-AVCI) OLARAK BİLİNEN SAHSIN EVİNİ BAHARDA SARI ÇİÇEKLER AÇAN ÇAYIRLARIN KENARINA İNŞA ETMESİ İLE KÖYÜMÜZ KURULMUŞTUR.(1700-1750).

DAHA SONRA ÇOLUK'UN ERZURUM YÖRESİ'NİN ÇATKALE KÖYÜ'NE YERLEŞTİĞİNİ DUYAN BABA MANSURLU SEYİT İLE KUREYŞANLI SEYH DERVİŞ(DEVRESEN) ADLI SAHISLARDA ALDIKLARI HABER ÜZERİNE ÇOLUKUN BULUNDUĞU MERGEZER MEVKİNE GELEREK EVİNE MİSAFİR OLURLAR.AKŞAM ÜZERİ AVDAN DÖNEN ÇOLUK(GÖÇER-AVCI) AVLIYARAK VURDUĞU DAĞ KEÇİSİNİ PİŞİRTEREK MİSAFİRLERİNE İKRAM EDER.BU DURUMDAN MEMNUN OLAN BABA MANSURLU SEYİT İLE SEYH DERVİŞ ÇOLUĞA BİR KAC GÜN MİSAFİR OLMUŞLAR. DAHA SONRA BURAYI BEGENDİKLERİNDEN DOLAYI BU KÖYE YERLEŞME DÜŞÜNCELERİNİ COLUKA ANLAMIŞLAR.ÇOLUK BU DURUMDAN MEMENUN OLDUGUNU SÖYLER VE YERLEŞMELERİNE YARDIMCI OLMAK İÇİN HER ÜÇ EVİN ARASINDA YÜZ METREYE TEKAVÜL EDEN BİR MESAFE İLE SEYİT İLE SEYH DERVİŞİN EVLERİNİN YAPIMINA VESİLE OLUR.ÇATKALE KÖYÜNE YERLEŞEN SEYH DERVİŞ İLE BABA MANSURLU SEYİTİN TUNCELİ VE ERZİNCAN'DAKİ AKRABALARINA HABER GÖNDERMESİ İLE BURALARDA BULUNAN AKRABALARIDA YAVAŞ YAVAŞ MERGEZERE (ÇATKALE) GELEREK YERLEŞMEYE BAŞLARLAR. BAŞLANGIÇTA ÜÇ HANELİ OLAN KÖY DİĞER DOST AŞİRETLERDEN ÇELİGANLAR,MAMUKANLARIN GELMESİ İLE BİR HAYLİ KALABALIKLAŞIR.BÖYLECE ÇOLUK VE KABİLESİ BABA MANSURLU SEYİT İLE KABİLESİ SEYH DERVİŞ VE KABİLESİNDEN OLUŞAN MERGİZER KÖYÜ MAMUKANLAR VE ÇELİGANLARIN GELMESİ İLE BEŞ AŞİRETLİK BİR YERLEŞİM ALANINA DÖNÜŞÜR..

ÇATKALE KÖYÜ TEKMAN İLÇESİ'NE 20 KM ERZURUM İL'İNE İSE 170 KM UZAKLIKTADIR.DOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN EN ÜCRA KÖŞELERİNDE BULUNAN KÖYÜMÜZ DOĞAL SARTLARIN EL VERMEMESİNDEN DOLAYI ÖZELLİKLE KIŞIN SET GEÇMESİNDEN DOLAYI YOLLAR KAPANMAKTA İL VE İLÇEYE GELİŞ GİDİŞLERDE SIKINTILAR DOĞMAKTADIR.ULAŞIM GÜÇLÜKLE SAĞLANDIĞI GİBİ YOLLARIN KAR VE TİPİ SONUCU KAPANMASINDAN DOLAYI ERZURUM ,TEKMAN,HINIS İLE BAĞLANTI KESİLMEKTEDİR..

KÖYÜMÜZDE 1960 YILLARINDAN İTİBAREN ÜÇ DERSLİKLİ BİR İLKOKUL BULUNMAKTADIR.BU OKULDA 1980 YILINA KADAR EĞİTİM VE ÖĞRETİME DEVAM EDİLDİ.ANCAK KÖYÜN NÜFÜSUNUN SÜREKLİ ARTMASI SONUCU BU OKULUN İHTİYACA CEVAP VERMEKTE YETERSİZ KALDIĞI GÖRÜLDÜĞÜNDEN ESKİ BİNANIN YANINA YENİ ALTI SINIFLI ORTAOKUL YAPILARAK HİZMETE AÇILMIŞTIR.1975 VE1980 Lİ YILLARDA ÇEVRE KÖYLERDE OKULUN OLMAMASINDAN DOLAYI ÇATKALE İLKÖĞRETİM OKULU BU KÖYLERİDEN GELEN ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM GÖRMESİNEDE OLANAK TANIYORDU.AYRICA KÖYÜMÜZDE 1987-1988 YILINDADA KÖYE ELEKTRİK VERİLMİŞTİR.ANCAK ELEKTRİK İHTİYACA YETERİNCE CEVAP VERMEMEKTEDİR.SÜREKLİ KESİNTİLERDEN DOLAYI VARLIĞI İLE YOKLUĞU KÖY HALKI TARAFINDAN BU ZAMANA KADAR ANLAŞILMAMIŞTIR.BUNUN DIŞINDA KÖYÜMÜZ İÇME SUYUNADA 1970 Lİ YILLARDA KAVUŞMUŞTUR.2007 YILINDA İSE HER EVE SU ALINARAK BU SORUNA ŞİMDİLİK GEÇİCİ BİR ÇÖZÜM BULUNMUŞTUR. ÇATKALE KÖYÜ'NÜN ARAZİ YAPISI BÖLGENİN DOĞAL YÜKSELTİSNİN FAZLA OLUŞUNA RAĞMEN GENİŞ, DÜZ VE SULAK BİR ARAZİDEN OLUŞMAKTADIR.BU ARAZİDE TARIM VE HAYVANCILIĞA ELVERİŞLİDİR.BUNDAN DOLAYI KÖY HALKININ BAŞLICA GEÇİM KAYNAĞI TARIM VE HAYVANCILIKTIR.TARIM ÜRÜNLERİ BUĞDAY,ARPA,ÇAVDAR VE (EKİLMEMESİNE RAĞMEN PATATES ,SOĞAN,LAHANA) GİBİ SEBZELERDE YETİŞTİRİLEBİLİR.FAKAT NE YAZIK Kİ CEHALET VE BİLGİSİZLİĞİN KOLKOLA GEZDİĞİ ÜLKEMİZİİN BU KÖŞESİNDEDE YAPILANTARIM VE HAYVANCILIĞIN VERİMSİZLİĞİDE BUNA PARALEL OLARAK DEVAM ETMEKTEDİR.İLKEL YÖNTEMLERLE BİLGİSİZCE YAPILAN TARIM VE HAYVANCILIKTAN YETERİNCE ÜRÜN ELDE EDİLEMEDİĞİ GİBİ HARCANAN İŞ GÜCÜ EMEK VE ZAMANDA BOŞA HARCANMAKTADIR.1980 YILLARA GELİNDİĞİNDE UFAK ÇAPLI GÖÇLERİN OLUŞUNA RAĞMEN ÇATKALE KÖYÜ TEKMAN İLÇESİNİN EN BÜYÜK VE NÜFÜS BAKIMINDAN EN KALABALIK İKİNCİ KÖYÜDÜR.BU NEDEN DEN ÖTÜRÜDE SÜREKLİ GELİŞEN TİCARİ YAPISI İLE GELİŞKEN BİR EKONOMİK DURUMU VARDI.CANLI HAYVAN ALIŞVERİŞİ YÜKSEK DÜZEYDEYDİ..

ÇATKALE KÖYÜNE KOMŞU OLAN KÖYLER:GÜNEŞLİ(ŞADİKOMU),GÜMÜŞLÜK,KURUCA,ÇAĞLAR,ÇAYIRDAĞI(ALİMORKOMU),KARATAŞ,DİBEKLİ,SILDIZ,ERDURAN(HALEFAN),KAZANCIK(MEMOKOMU) KÖYLERİDİR. ÇATKELE SINIRLARI İÇERİSİNDE ESKİ UYGARLIKLARA AİT KALINTILAR VE GEZİLİP GÖRÜLMEYE DEĞER DOĞAL GÜZELLİKLER MEVCUTTUR. ÖZELLİKLE KÖYÜMÜZÜN ÜST TARAFINDA BULUNAN KALELER İLE SEYDO ÇAYIRINDAKI KALE GERE YOLU ÜZERİNDEKİ DİK YOKUŞ KALESİ AYNI ZAMANDA GÖZETLEME VE STRATEJİK NOKTALARDA OLAN KALELERDİR.BU KALELER YOL GÜZERGAHLARI ÜZERİNDE YAPILMIŞTIR. KERVANLARIN EMNİYET İÇERİSNDE GELİP GEÇİŞİNİ KONTROL ALTINDA TUTMAK AMACIYLA YAPILDIĞI VE YERLEŞIİLDİĞİ SANILMAKTADIR.BU KALELERİN YAPIMINDA KULLANILAN TAŞ VE DUVAR ÖRME TEKNİKLERİ URARTU VE MİTTANİLERE AİT OLDUĞU SANILMAKTADIR. AYRICA ROMA VE BİZANS ÖZELLİKLERİNİ TAŞIYAN HARABELER KİLİSELER VE YERLEŞİM ALANLARI VE KALELERDE MEVCUTTUR ÖRNEĞİN VİRAN ŞEHİR BÜYÜK KİLİSE KÜÇÜK KİLİSE HASBEK 'TEN BAŞLAYIP BİNGÖL DAĞLARINA KADAR DELİKLİ TAŞ DA DAHİL OLMAK ÜZERE HASBEK KALELERİ SAYILABILECEK BAŞLICA TARIHİ YERLERDIR.AYRICA KEÇE KADIN YAYLASINDAN DOĞUP KALE DERESI OLARAK BİLİNEN VADİDEN GEÇİP ARAS NEHİRİNE KATILINCAYA KADAR AKAN DERENİN GEÇTİĞİ VADİLER GEZİP GÖRÜLMEYE DEĞEER YERLERDİR KARŞILIKLI 2 KALEDEN OLUŞAN ÇAT ÖZELİKLE HARİKA BİR DOĞAL GÜZELLİĞE SAHİPTİR. ÇATKALE ADI DA BU İKİ KALENİN BİRBİRİNE BİTİŞİK ÇATILMIŞ OLUŞUNDAN DOĞMUŞTUR.KARATAŞ İLE KÖYÜMÜZ ARASINDAKİ VİRAN ŞEHİR DÜZ BİR ARAZİDE HÖYÜKLERİ İLE MEVCUTIYETINI KORUMAKTADIR ANLATILDIGINA GÖRE BURASI ÇOK GELİŞKİN BİR YERLEŞİM ALANIYMIŞ. ZAMANLA İNSANLARIN ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN DOLAYI BURAYI TERK ETMELERI SONUCU ŞEHİR HARABE OLMUŞTUR.AYRICA ÇOLUK YAYLASI VE HARABELERI KİLİSE DERESİ GÜNEŞLİ KÖYÜNE YAKIN KURT GÖZE Sİ İLE BÜÜYÜK KİLİSE HARABELERİ VE MERGEZER ÇAYILARI İLE KARANLIK DERE, DİBEKLİ KÖYÜ YOLU ÜZERİNDEKİ KALE VE VAHŞİ KAYALIKLARLA VADİLER TABİATIN EŞSİZ GÜZELLİKLERİNİ İNSANLARA SUNAN YERLERDİR .

BUNUN ÖTESİNDE HINIS İLÇESİ İLE TEKMAN SINIRINI OLUŞTURAN KARA KAYA DAĞLARININ HAŞMETLİ HEYBETLİ GÖRÜNÜŞÜ İLE VADİLERİ YAYLALARI HACE MAĞARASININ BULUNDUĞU VADİ GEZİLİP GÖRÜLMEYE DEĞER TURİZM POTANSİYELİ OLAN YERLERDİR.KURUCA BABA YÜKSEKLİĞİ VE MANEVİ ETKİSİ İLE ÇATKALE KÖYÜ İLE ÖZDEŞLEŞMİŞ BİR YÜCELİĞİE SAHİPİTİR..

KAYNAK VE ARAŞTIRMACI: ALİ HAN .